توافق اسرائیل – مراکش برای خاورمیانه چه معنایی دارد؟

به گزارش راهبرد معاصر؛ دونالد.جی ترامپ رئیس جمهور ایالات متحده در تاریخ 10 دسامبر اعلام کرد که مراکش به چهارمین کشوری تبدیل خواهد شد که در مسیر عادی سازی روابط با اسرائیل قدم برخواهد داشت. این رویداد تنها چند هفته قبل از پایان دوره ریاست جمهوری ترامپ، موفقیت و دستاورد دیگری برای دیپلماسی آمریکا خواهد بود. دونالد ترامپ به عنوان بخشی از این توافق نامه گفت که ایالات متحده حاکمیت مراکش بر صحرای غربی (یک مکان مورد مناقشه در جنوب مراکش) را به رسمیت می شناسد. در طی چند دهه گذشته سازمان ملل متحد تلاش می کرد تا زمینه مذاکرات بین طرفین برای حل اختلافات را فراهم سازد؛ اما اظهارات ترامپ بدین معنا است که ایالات متحده آمریکا نخستین کشوری خواهد بود که به طور رسمی ادعاهای مراکش را بر این سرزمین تایید می کند. در بخش زیر به بررسی دیدگاه کارشناسان شورای آتلانتیک در مورد عادی سازی روابط مراکش با اسرائیل می پردازیم:

کریم میزران: مراکش می تواند ادعای پیروزی کند؛ اما درگیری های بالقوه در آستانه ظهور است
«اعلان عادی سازی روابط پادشاهی مراکش با اسرائیل گام مثبت دیگر در جهت کاهش تنش در منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا می باشد؛ اما در این مورد توانایی توافق در دستیابی به تنش زدایی را دچار تردید می سازد زیرا این اقدام ممکن است درگیری جدیدی را ایجاد سازد. در واقع پرزیدنت دونالد ترامپ با شناسایی حاکمیت مراکش بر سرزمین صحرای غربی ممکن است زمینه واکنش مسلحانه جبهه پولیساریو و الجزایر در صحرای غربی را فراهم سازد. مدتی است که تنش ها در منطقه در حال افزایش است ، اما این رویداد ممکن است درگیری مجدد بین دو کشور مغربی را تسریع سازد. به تعبیر دیگر اگر عادی سازی در ازای شناسایی ادعاهای مراكش بر صحرای غربی باعث درگیری نظامی با الجزایر نشود؛ موفق آمیز خواهد بود.»

نبیل خوری: این توافق منطقه را به سمت صلح نزدیک تر نمی کند
این توافق نامه یک توافق معاملاتی دیگری است که بیشتر به نفع دونالد ترامپ، اسرائیل و مراکش می باشد زیرا توافق در مورد قطعه زمینی هست که متعلق به آن ها نیست. در واقع دونالد ترامپ بدون هیچ گونه بحث با کنگره سرزمینی را به مراکش واگذار می کند که سال ها محل مناقشه بوده است. ترامپ بار دیگر سه دهه دیپلماسی ایالات متحده و سازمان ملل را که از طریق رفراندوم و رایزنی برای حل مسالمت آمیز اختلاف صحرای غربی تلاش کرده بود، نادیده گرفت. در واقع این تصمیم به نام صلح گرفته شد اما به مردم بومی این منطقه آسیب گسترده ای وارد خواهد ساخت و منطقه را به سمت صلح واقعی نزدیک نخواهد کرد.

کارمیل آربیت: این توافق می تواند اهرم قدرت و نفوذ جدیدی را به پادشاهی مراکش اعطا کند
«صلح بین مراکش و اسرائیل مورد پسند توافق ابراهیم است. اعلامیه تعجب آور نیست، روابط اسرائیل و مراکش برای دهه ها نسبتاً قوی بوده است. مراکش یک بار مرکز زندگی یهودیان در منطقه بود و پادشاه به طور فزاینده ای میراث مراکش یهودی را پذیرفته و از مشاوران ارشد یهودی دولت خود نام می برد و اخیراً، تاریخ یهودی مراکش را در برنامه های درسی مدرسه گنجانده است. در حال حاضر سالانه بیش از 30 میلیون دلار تجارت بین دو کشور انجام شده است ، سالانه ده ها هزار اسرائیلی به مراکش سفر می کنند و اسرائیلی های مراکش می توانند تابعیت مراکش را حفظ کنند» « انتظار می رود این توافق شامل شناسایی کنترل مراکش بر صحرای غربی توسط آمریکا باشد؛ سرزمینی که به مدت نیم قرن محل مناقشه بوده است.پس از اینکه هفت رئیس جمهور متوالی آمریکا بر بی طرفی اصرار ورزیدند ، چنین پیشنهادی از طرف ترامپ ، هرچقدر هم که کوتاه مدت باشد ، مطمئناً بیش از حد قابل قبول است » « بدون شک؛ با توجه به حمایت گسترده مراکش از آرمان فلسطین؛ فلسطینی ها احساس خیانت خواهند کرد. مراکش در طی دهه گذشته به پیشبرد اقدامات صلح عربی با اسرائیل کمک کرده است و پادشاه مراکش از جایگاه خود به عنوان رئیس کمیته قدس سازمان همکاری اسلامی برای دفاع از فلسطین استفاده کرده است و این توافق می تواند به پادشاه اهرم قدرت و نفوذ بیشتری برای پیشبرد مسائل فلسطین دهد.»

سینا عضدی: توافق سازی خاورمیانه یکی از میراث اصلی ترامپ است
این خبرها باید در چارچوب سیاست خارجی معاملاتی دولت ترامپ تجزیه و تحلیل شود. در طی چند ماه گذشته به دلیل عدم موفقیت دولت ترامپ در مسئله کره شمالی و ایران؛ دولت ترامپ به نظر می رسد این توافق در کنار توافقات دیگر عادی سازی روابط با اسرائیل را به عنوان دستاورد سیاست خارجی نشان دهد. بنابراین قبل از ترک قدرت؛ این توافق می تواند بخشی از میراث سیاست خارجی وی تلقی شود.

برزو درگاهی: یک توافق بزرگ برای مراکش؛ اما همچنان پیچیده باقی می ماند
«در ازای شناسایی ادعای مراکش بر سرزمین مورد مناقشه صحرای غربی، مراکش روابط خود را با کشوری که هرگز در جنگ نبوده و طی چندین دهه از روابط پنهانی برخوردار بوده اند را علنی می سازد. دارندگان گذرنامه اسرائیلی سال ها می توانند از مراکش بازدید کنند و پس از ورود ویزا دریافت کنند. این توافق برای مراکش یک توافق بزرگی است؛ اما تلاش طولانی مدت برای حل و فصل اختلافات در مورد صحرای غربی را با پیچیدگی بیشتری روبرو می سازد. این توافق به راحتی می تواند روابط بین واشنگتن و الجزایر که میزبان شورشیان جبهه پولیساریو است آسیب بزند. بسیاری از کشورهای جهان حاکمیت شورشیان جبهه پولیساریورا حداقل بر بخشی از سرزمین مورد مناقشه که سرشار از فسفات می باشد به رسمیت می شناسند».

مارک ان کاتز: انتظار نداشته باشید به این زودی ها توافق جدیدی شکل بگیرد
همانطور که در ماه سپتامبر پیش بینی شده بود، اکنون توافق نامه عادی سازی بین مراکش و اسرائیل امضا شده است. اما ممکن است چنین توافقات دیگر وجود نداشته باشد. دولت هایی که به شدت تحت تأثیر ایران (عراق و سوریه) و حزب الله (لبنان) قرار دارند روابط با اسرائیل را عادی نمی کنند. الجزایر هم به دلیل این که دولت ترامپ بر سر مسئله صحرای غربی به حمایت از مراکش اقدام کرده به سمت عادی سازی روابط با اسرائیل قدم برنخواهد داشت. چنین اقدامی همچنین برای تونس و کویت که بیش از سایر دولت های عربی درگیر افکار عمومی هستند ، دشوار خواهد بود. عربستان و قطر هم اعلام کرده اند که به سمت عادی سازی نمی روند. اگر چه به نظر می رسد که عمان گزینه احتمالی برای عادی سازی روابط با اسرائبل باشد؛ اما ممکن است به وضعیت فعلی همکاری آرام با دولت یهود ادامه دهد.».

جاناتهان فرزیگر: یک کابوس برای فلسطینی ها
تصمیم مراکش برای برقراری و ارتقا روابط دیپلماتیک با اسرائیل نشان داد که کابوس محمود عباس رئیس تشکیلات خودگردان فلسطین با انتخاب جو بایدن به پایان نرسیده است. در واقع ترامپ پیش بینی می کند که دولت های بیشتری به سمت عادی سازی روابط با اسرائیل می پیوندند. محمد ششم پادشاه مراکش مانند امارات، بحرین و سودان؛ که نگرانی عمیقی برای فلسطینی ها داشتند متعهد شد که برای توافق صلح جامع خاورمیانه بیشتر تلاش خواهد کرد. « هانان اشراوی» مذاکره کننده سابق فلسطین در تویئتی این توافق را محکوم کرد و گفت: « بین رشوه و باج خواهی؛ دولت ترامپ در یک جدال دیوانه وار قبل از روی کار آمدن دولت جدید به دنبال کسب امتیازات برای اسرائیل است. » وی افزود: « در حالی که رئیس جمهور منتخب بر بازگشایی دفتر نمایندگی فلسطین در واشنگتن متعهد شده اما فلسطینی ها برای دستیابی به خواسته خود امید کمی دارند. بایدن تمایل جدید کشورهای عربی برای سازش با اسرائیل را ستوده و مطمئناً این روند را تشویق خواهد کرد زیرا ماه آینده مسئولیت سیاست خاورمیانه ای آمریکا را به دست خواهد گرفت.»